Polski owczarek podhalański to kolejna z naszych narodowych ras psów pasterskich. Rasa ta jest wyjątkowa chociażby dlatego, że występuje jedynie pięć rdzennie polskich ras psów.
Podobnie jak polski owczarek nizinny, także popularne podhalany przybyły do Polski ze wschodu wraz plemionami koczowniczymi. Linie podobnych białych psów pasterskich pojawiły się równolegle: w Polsce na Podhalu, na Słowacji oraz na Węgrzech. Co ciekawe, we wszystkich tych krajach jako psy pasterskie były preferowane osobniki białe, ponieważ łatwo je odróżnić od zbliżającego się do stada wilka lub innego drapieżnika. Stąd też regularne krzyżowanie psów tak, aby w efekcie końcowym wykształcić całkowicie białą rasę.
Wzorzec rasy ustalono w 1937 roku na pierwszej wystawie owczarków podhalańskich w Zakopanem. Niestety rasa padła ofiarą swojej popularności oraz energicznej promocji – populacja się zwiększyła, jednak w wyniku dynamicznego rozmnażania dość znacznie odeszła od wzorca rasy. Wobec powyższego ponowne ustalanie wzorca rasy nastąpiło w 1955 oraz 1973 roku.
Pierwszą rzucającą się w oczy cechą wyglądu owczarka podhalańskiego jest jego masywna budowa. Psy posiadają mocne lędźwie i głęboką klatkę piersiową. Potężny wygląd dopełnia duża, szeroka głowa z wyraźnie zaznaczoną kufą. Wysokość psów dochodzi do 70 centymetrów, podczas gdy suk zazwyczaj miesić się w przedziale od 60 do 65 centymetrów. Co ciekawe, wzorzec rasy nie precyzuje pożądanej masy ciała, jednak ta prawidłowo wynosi około 50 kilogramów.
Kolejną cechą charakterystyczną owczarków podhalańskich jest ich gęsta, dwuwarstwowa szata. Składa się ona z długiego włosa okrywowego oraz niezwykle gęstego podszerstka. Połączenie to sprawia, że pies jest doskonale chroniony przed dowolnymi warunkami atmosferycznymi – w zimie przed mrozem, w trakcie jesieni przed wilgocią, a w sezonie letnim przed przegrzaniem. Jedynym pożądanym umaszczeniem jest czysto białe, niepożądany jest nawet delikatny kremowy nalot.
Nie ulega wątpliwości, że podhalany najlepiej będą się czuły w domu z dużym ogrodem. Oprócz stałego bliskiego kontaktu z właścicielem, owczarek podhalański czuje naturalną potrzebę stróżowania. Stąd też wynika możliwa nieufność wobec obcych. Mimo że na co dzień jest to bardzo łagodna i lubiąca ludzi rasa, to potrzebuje ona osoby umiejącej okiełznać ich naturalną potrzebę obrony właściciela.
